ชี้ ไทยเข้าสู่วิกฤตซ้อนวิกฤตด้านโครงสร้างประชากร-สภาพภูมิอากาศ แนะเตรียมรับมือเรื่องนโยบายและโครงสร้างพื้นฐาน งาน SDx 2025 เตรียมหาทางออก-รับมือ

วิกฤตโครงสร้างประชากร หรือ Demographic crisis ถือเป็นเรื่องที่ใกล้ตัวมาก แต่เรามักจะไม่ค่อยตระหนักถึงผลกระทบที่จะเกิดขึ้น ปัจจุบันประชากรของโลกมีแนวโน้มที่จะลดลงอย่างต่อเนื่อง เช่นเดียวกับประเทศไทยที่มีประชากรลดลงอย่างชัดเจน และเป็นประเทศที่เป็นสังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์แล้วตั้งแต่ปี 2566 และจะกลายเป็นสังคมผู้สูงอายุระดับสุดยอด เช่นเดียวกับประเทศญี่ปุ่นภายในอีกไม่ถึง 10ปีข้างหน้า

นอกจากนี้อัตราการเกิดของเด็กยังต่ำกว่าอัตราการตาย และเด็กยังมีคุณภาพและผลิตภาพที่ต่ำกว่าที่ควรจะเป็น จึงไม่สามารถที่จะเป็นแรงขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศในอนาคตได้อย่างเต็มที่

ด้วยสภาพเศรษฐกิจและสังคมในปัจจุบันที่ส่งผลกระทบต่อความยากลำบากในการดำเนินชีวิต จึงทำให้คนจำนวนมากไม่อยากมีครอบครัว ไม่อยากมีลูก เพราะไม่อยากมีภาระ ซึ่งสะท้อนถึงสถาบันครอบครัวที่กำลังอ่อนแอลง

ขณะที่คนวัยทำงานต้องกลายเป็น “เดอะแบก” คือ ต้องดูแลตัวเอง และหากมีลูก ต้องดูแลลูก และยังต้องดูแล พ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยายอีก ทั้งยังมีความเสี่ยงที่อาจจะตกงาน อันเนื่องมาจากการใช้เทคโนโลยีต่างๆ เช่น ปัญญาประดิษฐ์ (AI) เข้ามาแทนการใช้แรงงานด้วย

ส่วนวิกฤตสภาพภูมิอากาศ หรือ Climate Crisis นั้นเกิดจากภาวะโลกร้อน ซึ่งประเทศไทยเคยอยู่ในอันดับต้นๆ ของโลกที่มีความเสี่ยงต่อผลกระทบจากโลกร้อน แต่ในปีนี้ เราถูกประเมินไว้ที่อันดับที่ 30 ของโลก ซึ่งไม่ได้หมายความว่า ประเทศไทยมีความเสี่ยงน้อยลง แต่เพราะว่ามีหลายประเทศที่ยังไม่มีการเตรียมการและการปรับตัวต่อผลกระทบที่จะเกิดขึ้น ในขณะที่เรามีการจัดทำแผนระยะยาว มีแผนการปรับตัวต่อผลกระทบด้วย

แต่ในมุมมองของความมั่นคงของมนุษย์ เกิดความสั่นคลอนอย่างมาก เมื่อเกิดภาวะโลกร้อนส่งผลให้เกิดความรุนแรงและความถี่ของการเกิดภัยพิบัติทางธรรมชาติ อาทิ อุทกภัย วาตภัย หรือภัยแล้ง สร้างความเสียหายในวงกว้างทั้งชีวิต บ้านเรือน ทรัพย์สิน สาธารณูปโภค และที่ดินทำกิน โดยเฉพาะประชาชนกลุ่มเปราะบาง ที่เป็นคนกลุ่มที่ได้รับผลกระทบมากที่สุด และมีข้อจำกัดอย่างมากในการปรับตัวต่อการเผชิญกับวิกฤตต่างๆ

ดังนั้นการเตรียมความพร้อมรับมือและการจัดการ “วิกฤตซ้อนวิกฤต: โครงสร้างประชากรและสภาพภูมิอากาศ” หลายประเทศ อาทิ ประเทศญี่ปุ่นและเกาหลีใต้ที่ต้องเผชิญกับวิกฤตซ้อนวิกฤตเช่นเดียวกับประเทศไทย ได้มีการเตรียมรับมือทั้งในเรื่องของนโยบายและโครงสร้างพื้นฐาน ด้าน การคมนาคม ระบบสาธารณสุขและสวัสดิการของรัฐ ระบบการเตือนภัย เทคโนโลยีอำนวยความสะดวกในการดำเนินชีวิต

และที่สำคัญ คือ การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ให้รู้เท่าทันกับสถานการณ์วิกฤตที่กำลังเผชิญอยู่และเตรียมความพร้อมรับมือทั้งด้านเศรษฐกิจและสังคม สำหรับประเทศไทย เรื่องวิกฤตซ้อนวิกฤตดังกล่าว อาจจะเป็นเรื่องที่เรายังไม่คุ้นเคย หรือยังไม่ตระหนักถึงมหันตภัยมากนัก แต่เราพยายามที่จะมองถึงความเชื่อมโยง การประเมินสถานการณ์ และการจัดทำนโยบายเพื่อรองรับผลกระทบที่จะเกิดขึ้น

นายวราวุธ ศิลปอาชา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (รมว.พม.) เปิดเผยว่า ได้จัดงาน Social Development Expo 2025 หรือ SDx 2025 ภายใต้แนวคิด Demographic and Climate Crises จัดขึ้นระหว่างวันที่ 17-18 กันยายน 2568 ที่ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ เพื่อเป็นเวทีระดับชาติและนานาชาติในการเสริมสร้างความร่วมมือจากภาคีเครือข่ายทุกภาคส่วนของสังคมทั้งในและต่างประเทศ สำหรับการเตรียมความพร้อมรับมือและการจัดการต่อประเด็นท้าทาย “วิกฤตซ้อนวิกฤต: โครงสร้างประชากรและสภาพภูมิอากาศ” ซึ่งส่งผลกระทบรุนแรงต่อกลุ่มเปราะบางและประชาชนทุกคน ไม่ว่าจะเป็นเด็ก เยาวชน สตรี ผู้สูงอายุ คนพิการ และผู้ด้อยโอกาสในสังคม

งานในครั้งนี้มีกิจกรรมดีๆ มากมาย ทั้งการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ประสบการณ์กับผู้รู้และผู้เชี่ยวชาญระดับนานาชาติจากหน่วยงานต่างๆ ขององค์การสหประชาชาติ (UN) อาทิ UNDP,UNESCAP,UNFPA,UNICEF,World Bank,APCD และ ASEC รวมถึงองค์การระหว่างประเทศมากมายทั้งในรูปแบบของการเสวนาและการหารือในรูปแบบ World Cafe เปิดเวทีเพื่อสัมผัสถึงความท้าทายและความพยายามในการจัดการกับวิกฤตซ้อนวิกฤตนี้ รวมทั้งการศึกษาและสร้างความเข้าใจกับนิทรรศการสาระน่ารู้ต่างๆ และกิจกรรม Mini-workshop